PERANAN PERKHIDMATAN BIMBINGAN DAN KAUNSELING

PERANAN PERKHIDMATAN BIMBINGAN DAN KAUNSELING SEKOLAH

Oleh Ummi Nessa

PERANAN perkhidmatan bimbingan dan kaunseling ialah merancang aktiviti atau program bimbingan, mengadakan sesi kaunseling, menjalankan penafsiran dan penilaian, sebagai koordinator, kerjaya dan temuduga, kaunseling keluarga, khidmat nasihat kepada guru dan pentadbiran serta terlibat dalam penyelidikan.

Kementerian Pelajaran Malaysia (1993) telah menetapkan objektif am perkhidmatan bimbingan dan kaunseling seperti berikut:

1. Memberikan khidmat penyuburan dan pengayaan meliputi

semua aspek perkembangan diri pelajar dengan menyediakan peluang semua kemudahan dan pengalaman yang selaras dengan kemampuan dan fikiran pelajar.

2. Memberikan khidmat pencegahan iaitu menghindarkan pelajar daripada terlibat dalam perbuatan salah

laku seperti tingkah laku tidak berdisiplin, penggunaan dadah, merokok, laku musnah, peras ugut,

menyertai pertubuhan haram dan tingkah laku sosial yang lain.

3. Memberikan khidmat bersifat pemulihan dengan tujuan meorientasikan semua pelajar yang bermasalah peribadi, pelajaran, kerjaya dan sosial supaya pelajar mampu untuk menghadapi dan mengatasi masalah mereka.

     Menurut Suradi Salim (1996) kaunseling ialah satu perhubungan yang dicirikan oleh keyakinan, saling mempercayai dan kemesraan yang membolehkan pelajar memperolehi kestailan intelek dan emosi yang dengannya dia boleh menyelesaikan masalah atau kemusykilan, membuat rancangan dan memperoleh kepuasan kendiri yang lebih tinggi .

     Kesedaran untuk melahirkan para pelajar berdisiplin merupakan Jawatankuasa Kabinet mengkaji Dasar Pelajaran Kebangsaan (1979), iaitu penegasan kepada pendidikan kerohanian yang kukuh dan unsur-unsur disiplin yang diingini. Usaha ini dilakukan salah satunya dengan cara meningkatkan perkhidmatan bimbingan dan kaunseling di sekolah.

     Peranan dan tugas kaunselor dari persepsi pengetua,guru besar, guru-guru dan ibu bapa tidak lebih sebagai pembimbing kerjaya, perundingan, kaunseling, pengujian dan penilaian ,melaksanakan program kemahiran dan aktiviti pelajar. Sehubungan ini didapati lebih 70-90 % menyokong penuh dan membantu tugas-tugas kaunselor di sekolah. Dengan itu kaunselor/pegawai psikologi sekolah kini berkhidmat sepenuh masa waktu pejabat; asalkan sesi kaunseling tidak dilakukan pada sesi pengajaran-pembelajaran. Bahkan tugas-tugas tersebut relevan dan bermakna kepada para pelajar dalam perkembangan diri mereka di sekolah.

     Amaluddin dan Norlina (2010) berpendapat kepentingan peranan kaunselor di sekolah sememangnya tidak dapat dinafikan. Antara tumpuan kaunselor sekolah adalah terhadap perkembangan individu dan pencegahan tingkah laku bermasalah. Secara umumnya, terdapat tiga aspek utama yang boleh diberikan oleh kaunselor dalam membantu remaja ialah memberi kemahiran atau kebolehan atau pengetahuan untuk mengurus kehidupan seharian, maklumat tentang kerjaya dan plan realistik setelah tamat persekolahan.

     Peranan kaunselor bertambah mencabar berdasarkan banyak hasil kajian lalu yang menekankan bahawa masalah pelajar di Malaysia bersangkutan dengan masalah penyesuaian diri, penyalahgunaan dadah, ponteng sekolah dan kelas, penyesuaian dengan sekolah, kesihatan, kemajuan, jantina dan sebagainya. (Fatanah, 1988, Asmah Bee, 1979 dan Hassan Langgulung, 1975).

     Seterusnya Sallehudin Abdul Wahab, (1991) mendapati bahawa pelajar akan menemui kaunselor apabila menghadapi masalah belajar, masalah dadah, masalah disiplin dan masalah sosial. Kajian yang dijalankan oleh Karla dan Sue (1991) ke atas 160 orang kaunselor pelajar telah mendapati bahawa 41% daripada kaunselor tersebut sangat kerap diminta untuk menjalankan sesi kaunseling individu kepada pelajar-pelajar yang melanggar peraturan sekolah. Sebanyak 54% telah diminta oleh pengetua sekolah dan sebanyak 62% diminta oleh guru-guru. Ini menunjukkan kaunselor sekolah sangat diperlukan bagi membantu mengatasi permasalahan tersebut. Dan kaunseling individu adalah bentuk kaunseling yang sering digunakan untuk membantu menangani tingkah laku bermasalah di kalangan pelajar.

     Dalam kajian Amla (2003), melalui program kerjaya sehari yang dijalani bersama pelajar-pelajar berpencapaian rendah, didapati program tersebut telah berjaya meransang motivasi belajar mereka. Ini selaras dengan Program Career Academy yang melibatkan seluruh negara Amerika didapati berkesan setelah ianya berjalan hampir dua dekad. Antara kesan yang jelas ialah di kalangan mereka yang berisiko tinggi Program Career Academy didapati berjaya meningkatkan kehadiran ke sekolah, tidak berhenti sekolah walau pun ianya tidak mengesani pencapaian akademik (Amla 2003).

     Selain itu terdapat bukti yang menunjukkan pendidikan kerjaya dan teknikal boleh memainkan peranan mengurangkan bilangan mereka yang tercicir dari sekolah, terutama di kalangan mereka yang berisiko tinggi. Bukti menunjukkan bahawa apabila pendidikan kerjaya dan teknikal diberi penekanan ke atas pembelajaran akademik serta pengetahuan ianya berjaya mengurangkan keciciran di kalangan mereka yang berisiko tinggi (Wonaccot, Michael, 2000 dalam Amla 2003).

     Dalam menjalankan peranan sebagai kaunselor, Zulkhairi (2004), telah menunjukkan bahawa kaunselor yang dipertanggungjawabkan di sekolah-sekolah sudah mampu memainkan peranan yang sewajarnya dalam membantu pelajar menyelesaikan masalah mereka dan mengendalikan perkhidmatan bimbingan dan kaunseling di sekolah dan seterusnya secara tidak langsung dapat membantu negara menangani gejala salah laku sosial di kalangan remaja.

     Kesimpulannya, perkhidmatan bimbingan dan kaunseling bertujuan mengenal pasti bidang yang diperlukan pelajar, menentukan sama ada terdapat perbezaan dari segi keperluan sekolah, menentukan sama ada terdapat perbezaan dari segi keperluan utama antara pelajar bandar dan luar bandar; dan menentukan sama ada terdapat perbezaan dari segi keperluan yang berbeza kaum.Yang nyata perkhidmatan ini membimbing perkembangan kemahiran belajar dan pelajaran,sosial,kerjaya dan pemahaman diri.

BIBILOGRAFI

Amla, Zuria & Salleh. 2003. Kaunseling Sekolah. Siri Penerbitan Fakulti Pendidikan UKM. Bangi.


Amaluddin bin Ab. Rahman & Norlina Omar. 2008. Kaunseling Remaja: Tip dan Panduan Ke Arah Satu Keluarga Satu Kaunselor. Kuala Lumpur: Utusan Publication dan Distributor Sdn. Bhd.

Asmah Bee Mohd. Noor. 1979. Tingkah laku dan masalah seks di kalangan kaum remaja. Widya, 23 Julai.

Chiam Heng Keng. 1977. Problem of urban adolescent : Peninsular Malaysia. Journal of Sosiology and Antropology. Kuala Lumpur : Universiti Malaya.

Fatanah Mohamad. 1988. Kajian terhadap masalah peribadi pelajar sekolah menengah berasrama penuh dan tidak berasrama penuh di Pengkalan Chepa, Kelantan. Tesis Sarjana Pendidikan. Fakulti Pendidikan, Universiti Kebangsaan Malaysia. (Tidak diterbitkan)

Hassan Langgulung. 1975. Perkhidmatan pelajar sekolah-sekolah di Malaysia. Jurnal Pendidikan. 2 : 1 – 9

Kementerian Pendidikan Malaysia. 1996. Sukatan Pelajaran Sekolah Menengah: Bimbingan dan Kaunseling.

Mitchel , T.R. 1978. People In Organization Understanding Their Behavior, United State of America.Mc-Graw-Hill,Inc

Sallahuddin Abd. Wahab. (1991). Sikap pelajar-pelajar sekolah menengah terhadap kaunselor , peranan perkhidmatan bimbingan dan kaunseling serta kesediaan mereka untuk menemui kaunselor. Tesis Sarjana. Fakulti Pendidikan Universiti Kebangsaan Malaysia.

Suradi Salim. 1996. Bimbingan dan Kaunseling. Kuala Lumpur . Utusan Publications & Distributors Sdn. Bhd.

Zulkhairi Roslan. 2004. Pelaksanaan perkhidmatan bimbingan dan kaunseling di SMK Jalan Reko, Kajang, selangor. Tesis Sarjana. UKM, Bangi

GERIMIS PETANG INI

GERIMIS PETANG INI
Oleh: RAJIEE HADI

Tiba-tiba gerimis memberhentikan langkahku
Lalu-lalang yang suram
Bas yang tidak kunjung datang
Sepi di tanah perkuburan
Menceritakan segala tertib kunjungan
Ke dunia abadi yang menanti



Deretan kereta yang kaku
Antara batasan air dan daratan
Tradisi dan moden
Bersilih ganti di kampung tamoi ini



Muazin melaungkan azan
Antara dua persimpangan
Kehidupan dan kematian
Yang terus berkumandang
Tentang bahasa alam.


Jalan Laksamana Abdul Razak,
Bandar Seri Begawan.
28 Mac 2008.

Lesen perguruan untuk guru

Lesen perguruan untuk guru


KENYATAAN AKHBAR: PERSATUAN PENGAMAL PENDIDIKAN MALAYSIA (PENDIDIK).

(Utusan Malaysia:22 Mei 2010)

Persatuan Pengamal Pendidikan Malaysia (PENDIDIK) menyambut baik cadangan Kementerian Pelajaran Malaysia yang mahu mengkaji cadangan supaya setiap guru di negara ini perlu memiliki lesen keguruan oleh sebuah organisasi professional seperti yang perlu dimiliki oleh doktor atau peguam.

Sehubungan itu pihak PENDIDIK bersetuju pandangan Timbalan Menteri Pelajaran Dr.Mohd Puad Zakarshi bahawa dengan adanya lesen ia merupakan salah satu kaedah bagi mengekalkan integriti,imej dan martabat guru di negara ini dalam memastikan orang ramai tidak hilang kepercayaan kepada golongan tersebut.

Namun pihak persatuan suka mengingatkan bahawa kaedah seperti lesen ini pernah dipraktikkan oleh Kementerian Pelajaran sebelum era l980-an yang mana setiap guru terlatih yang baru ditempatkan mengajar di sesebuah sekolah diwajibkan mendaftar dan memohon buku pendaftaran sebagai guru terlatih daripada Pendaftar Sekolah-Sekolah Kementerian Pelajaran. Dengan memiliki buku pendaftaran yang bagaikan seperti lesen guru-guru tersebut secara rasmi diterima sebagai pegawai perkhidmatan pendidikan/pelajaran. Buku pendaftaran yang diperbaharui setiap tahun itu juga berfungsi bagi membatalkan atau menggantungkan lesen mengajar seseorang penjawat itu. Soalnya, adakah prosedur ini masih diparktikkan? Jika tidak diparktikkan mengapa dimansuhkan?

Walau bagaimanapun persatuan berpandangan bahawa apa yang penting sesorang guru itu wajib memiliki kelulusan ikhtisas dalam bidang keguruan sama ada di peringkat sijil, diploma atau sarjana muda pendidikan. Memiliki kelulusan ikhtisas dalam bidang pendidikan adalah kriteria wajib bagi memperoleh lesen mengajar. Justeru sudah tiba masanya kaedah ini diperluaskan juga di sekolah-sekolah persendirian dan kelas-kelas tiusyen. Dengan ini profesion keguruan tidak sewenang-wenangnya disandang oleh guru sandaran/sementara/gantian. Seperti mana profesion kedoktoran atau guaman yang tidak ada ada label sandaran, sementara atau gantian maka pihak persatuan berpendapat sudah tiba masanya Kementerian Pelajaran bertegas dalam soal ini demi memartabatkan profesion keguruan agar terus dihormati oleh masyarakat sepanjang masa.

DR. RAJIEE HADI,

Presiden,

Persatuan Pengamal Pendidikan Malaysia (PENDIDIK),

Kuala Lumpur.

Salah laku Pelajar: Salah Siapa

SALAH LAKU PELAJAR: SALAH SIAPA?


OLEH: DR. RAJIEE HADI



PELAJAR dalam alam remaja sentiasa terdedah dengan pelbagai ancaman dan desakan yang mengganggu ketenteraman emosi dan interaksi sosial, kecelaruan idea dan pegangan hidup. Fenomena ini mengwujudkan masalah dalam jiwa remaja apabila berlakunya kematian orang yang disayangi, mengidap penyakit serius, ibu bapa bertukar pekerjaan, peperiksaan, konflik antara ibu bapa, kurang kasih sayang keluarga dan tiada sokongan keluarga dan sosial.



Bahagian Sekolah Kementerian Pendidikan Malaysia (KPM) ketika itu (1993) dalam laporannya telah menyenaraikan tiga faktor diri pelajar yang menyebabkan wujudnya kes pelanggaran disiplin. Faktor tersebut termasuk sikap negatif terhadap pelajaran seperti tidak berminat dan mudah jemu; tiada dorongan motivasi akibat kurang kemahiran asas belajar dan lebih mementingkan hiburan serta gangguan kesihatan diri.



Sehubungan itu pelajar yang bermasalah ialah pelajar yang tiada kawalan diri, kurang mengerjakan kerja sekolah dan latihan di rumah, kurang patuh kepada arahan guru, kurang berminat untuk belajar, kurang hormat guru, suka mengganggu pelajar lain dan suka membuat bising. Golongan remaja juga boleh menghadapi masalah kesihatan mental dan lazimnya bertingkah laku agresif termasuk kedegilan, keresahan, tingkah laku bermasalah, penyalahgunaan bahan-bahan terlarang, kemurungan, penderaan dan tingkah laku seksual dan kehamilan remaja luar nikah.



Justeru pelajar yang melanggar disiplin sebenarnya tidak memahami peranan dan tugas mereka sebagai pelajar. Mereka tidak menyedari bahawa tindakan sedemikian mendatangkan kemudaratan. Pelajar terbawa-bawa dengan perasaan dan hilang kawalan diri dan mudah terpengaruh dengan anasir luar.Selain itu pelajar terdedah kepada kehidupan yang bersifat hedonistik atau bersifat mementingkan keseronokan, salah memilih rakan sebaya dan pelajar mengalami masalah penyesuaian atau masalah peribadi.



Namun demikian apa yang membimbangkan ialah kesalahan disiplin termasuk penyalahgunaan dadah, telah menular dari peringkat sekolah randah lagi. Ini terbukti apabila Timbalan Menteri Pelajaran, Datuk Dr. Wee Ka Siong (2009) melaporkan bahawa walaupun peningkatan sekolah rendah hanya daripada 0.78 peratus kepada 0.79 peratus namun pihak kementerian tetap menganggapnya sebagai serius.



Pada keseluruhannya menurut beliau lagi isu yang melibatkan disiplin berada dalam situasi terkawal walaupun ia membabitkan kes berat seperti pukul buli, gaduh dan ponteng tegar. Statistik tahun 2009 KPM menunjukkan terdapat 3.2 juta murid sekolah rendah dan 2.2 juta pelajar sekolah menengah di seluruh negara. Walau bagimanapun jumlah aduan disiplin murid diterima bagi tempoh januari hingga ogos tahun 2009 ialah 65 kes tetapi menurun 31 kes berbanding 96 kes bagi tempoh sama tahun 2008 (Utusan Malaysia, 01 Oktober 2009) .



lmpak daripada perangkaan inilah yang perlu ditangani oleh seorang kaunselor atau pegawai psikologi yang terlatih. Pengetua atau Guru Besar selaku pemimpin sekolah sewajarnya memantau dari semasa ke semasa prosedur pelaksanaan sesi kaunseling dan program di sekolah. Apatah lagi kini wujud kaunselor atau pegawai psikologi sepenuh masa di sekolah.Yang penting, sesi kaunseling di sekolah tidak mengganggu waktu pengajaran-pembelajaran formal di bilik darjah.





Kendatipun pelajar lelaki lebih cenderung merokok, menghisap ganja, menghidu gam, menghidu petrol, minum minuman keras, menonton atau menyimpan bahan lucah dan berjudi namun pelajar perempuan pula lebih cenderung terlibat dengan rokok, bahan lucah dan bercinta. Oleh itu peranan guru kaunseling dan guru disiplin mengenal pasti masalah awal salah laku yang sering dilakukan pelajar amat dialu-alukan; mencegah lebih baik daripada mengubati. Mereka berperanan membantu pelajar mengurangkan dan seterusnya meninggalkan salah laku tersebut. Sokongan dan dokongan ibu bapa dan setiap ahli komuniti di luar sekolah banyak membantu mencegah salah laku pelajar agar tidak berterusan menjadi barah dalam masyarakat.



Justeru banyak kajian mendapati punca pelajar terlibat dalam salah laku kerana mereka tidak dapat memahami pengajaran guru bagi sesetengah mata pelajaran yang diajar. Kesulitan yang dialami ini menyebabkan mereka tidak berminat menumpukan perhatian dan berkecenderungan ponteng kelas atau sekolah.



Ekoran daripada itu pelajar salah laku ini, tidak berminat dengan satu-satu mata pelajaran dan tidak menyukai guru yang mengajar mata pelajaran tersebut. Berdasarkan beberapa kajian yang penulis temui mendapati bahawa jikalau pengajaran-pembelajaran berlaku dengan berkesan maka masalah disiplin tidak akan timbul. Ini disebabkan faktor minat kepada subjek pelajaran dan personaliti si pengajar/guru.



Selain itu ada kajian juga menunjukkan salah satu punca pelajar tidak minat belajar ialah kerana mereka tidak berminat dengan beberapa mata pelajaran yang diajar, tidak membuat tugasan sekolah dan tidak mengulang kaji pelajaran. Dengan itu mereka tidak memberikan tumpuan sepenuhnya kepada pengajaran guru; sebaliknya mereka sering mengganggu pembelajaran- pengajaran dalam kelas.



Sebagaimana sedia maklum terdapat banyak masalah yang timbul dalam kehidupan seharian pelajar. Di peringkat awal, pelajar mula menghadapi konflik dengan keluarga dan rakan sebaya terutama yang melibatkan aspek halangan komunikasi, kebejatan sosial dan silang budaya. Mereka tidak dapat meluahkan perasaan mereka kerana tidak ada siapa yang boleh dipercayai . Senario ini menyebabkan wujudnya tekanan perasaan dan konflik dalam diri. Situasi demikian disebabkan pelajar tersebut memerlukan orang tengah yang berperanan mendidik; berbeza dari guru kelas atau guru subjek.



Mereka memerlukan rakan ‘dewasa’ yang mempunyai hubungan dan struktur kognitif berbeza daripada seorang guru dan boleh meluahkan perasaan serta rahsia hati tanpa curiga dan berasa gentar. Daripada kajian-kajian yang telah dijalankan jelas menunjukkan betapa pentingnya peranan yang dimainkan oleh perkhidmatan bimbingan dan kaunseling di sekolah serta maklumat berhubung dengan salah laku pelajar dan sikap atau persepsi pelajar-pelajar terhadap perkhidmatan tersebut.



Kesimpulannya penulis berkeyakinan bahawa untuk melahirkan pelajar yang  bermoral bukanlah mudah. Pembentukan pelajar dipenuhi beberapa faktor yang bertali- temali. Jika gagal salah satu faktor ini maka kecewalah sistem pendidikan kebangsaan. 0leh itu kaedah pengajaran dalam bilik darjah yang membentuk lima faktor yang saling kait mengait iaitu: rakan sebaya, pengaruh kurikulum dalam sistem pendidikan, kaedah pengajaran yang diterima daripada guru, pengaruh keluarga dan pengaruh persekitaran khususnya media massa, sewajarnya dipraktiskan oleh guru dengan berhemah lagi bijaksana.



Pendekatan kasih sayang yang luhur murni tanpa pilih kasih dan tidak prejudis banyak membantu guru menjayakan proses pengajaran-pembelajaran. Tegasnya, bahaya besar akan menimpa masyarakat jika dibiarkan permasalahan salah laku pelajar berterusan. Dan sudah sewajarnya kerajaan menekankan betapa perlunya pendidikan agama dan moral serta aspek kebahasaan dan komunikasi di sekolah-sekolah diberikan keutamaan dan penilaian kembali. lni selaras dengan hasrat kerajaan menerapkan nilai-nilai Islam dan semangat patriotisme satu Malaysia dalam pentadbiran negara.

Sajak : Di Gelanggang Itu

SAJAK






DI GELANGGANG ITU





Yang dipamerkan

bukan kemenangan



Yang dimahukan

bukan kejaguhan



Yang ditunjukkan

bukan kecekapan



Di sini menghitung

usia hari



Di sini menghidu

nafas kehidupan



Di sini mencantum

leraian ikatan



Di sini kita

saling mengenali



Antara pelangi

masa hadapan



Dengan rentak

dan kemahuan.





RAJIEE HADI



KUPU-SB

Bandar Seri Begawan.

9April 2008